در سال 1377 تعداد ده رقم خارجی از دو گونه تتراپلویید Gossypium hirsutum L. و G.barbadense L. با دو رقم تجارتی ورامین و ساحل به روش لاینx  تستر تلاقی گردیدند، دو رقم تجارتی ورامین و ساحل به عنوان پایه مادری و تستر در تلاقی بکار رفتند. 32 ژنوتیپ (20 دو رگ و 12 والد خود گشن شده) در قالب یک طرح بلوک های کامل تصادفی به سه تکرار در سال 1378 مورد ارزیابی قرار گرفتند. پس از تجزیه واریانس صفاتی که تفاوت آماری آنها معنی دار گردید مورد تجزیه لاینx  تستر قرار گرفتند. سپس قابلیت ترکیب پذیری خصوصی و عمومی هر یک از ژنوتیپ ها و میزان هتروزیس برای هر تلاقی در مورد صفات مذکور محاسبه شد، نتایج حاصل نشان داد که هتروزیس برای عملکرد در تلاقی های بین گونه ای به مراتب بیشتر از تلاقی های درون گونه ای است و در بین تلاقی های درون گونه ای بیشترین میزان هتروزیس برای عملکرد در تلاقی ورامین x B-557 به میزان 30.68 درصد بر اساس میانگین والدین و 13.01 درصد بر اساس والد برتر بوده است. در مورد قابلیت ترکیب پذیری عمومی رقم ورامین برای صفات عملکرد و درصد زودرسی و رقم ساحل برای صفات تعداد قوزه در بوته و میانگین وزن وش قوزه قابلیت ترکیب پذیری خوب و معنی داری با سایر ارقام از خود نشان داده اند. همچنین در مورد قابلیت ترکیب پذیری خصوصی برای عملکرد رقم ورامین در تلاقی درون گونه ای با رقم B-557 و در تلاقی بین گونه ای با رقم T-14 بیشترین قابلیت ترکیب پذیری خصوصی را نشان داد. و رقم ساحل در تلاقی درون گونه ای با ارقام Coker-312 و Beliizovar، قابلیت ترکیب پذیری خصوصی خوبی را نشان داده، ولی در هیچکدام از تلاقی ها معنی دار نگردید. در بررسی اجزا واریانس ژنتیکی هر چهار صفت عملکرد، درصد زودرسی، تعداد قوزه در بوته و میانگین وزن وش قوزه، واریانس غالبیت به مراتب بیش از واریانس افزایشی بوده است.

به منظور بررسی ترکیب پذیری عمومی صفات کمی و کیفی چغندرقند تعداد 46 هیبرید حاصل از تلاقی23 والد گرده افشان دیپلوئید با دو والد نر عقیم به عنوان تستر به همراه سه تیمار شاهد از نظر10 صفت مهم زراعی و تکنولوژیکی چغندرقند در ایستگاه تحقیقاتی کمال شهر کرج در سال 1383 مورد بررسی قرار گرفتند. هیبریدها در یک آزمایش 49 رقمی در قالب طرح لاتیس مربع در چهار تکرار کشت شدند. تجزیه واریانس داده ها وجود تفاوت معنی دار بین تیمارها را از نظر صفات مورد بررسی نشان داد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس حاکی از آن است که بین تیمارها برای صفات عملکرد ریشه، عیار قند، نیتروژن، سدیم، پتاسیم، عملکرد شکرسفید، شکر قابل استحصال، عملکرد شکر و راندمان استحصال در سطح احتمال یک درصد و برای صفت درصد قند ملاس در سطح احتمال پنج درصد اختلاف معنی دار وجود دارد. ارزیابی داده ها از طریق روش تجزیه لاین × تستر پس از حذف شاهدهای آزمایش انجام شد. ترکیب پذیری عمومی لاین ها برای پتاسیم در سطح احتمال 5 درصد و برای صفات عیار قند، شکر قابل استحصال و نیتروژن در سطح احتمال یک درصد و برای صفات عملکرد ریشه، عملکرد شکر، عملکرد شکر سفید، سدیم، راندمان استحصال و درصد قند ملاس در سطح احتمال10 درصد معنی دار بود. با توجه به این که ترکیب پذیری عمومی برای صفات مذکور معنی دار شده است بنابراین وجود اثرات افزایشی در کنترل این صفات نقش دارند. هم چنین ترکیب پذیری خصوصی برای صفات عیارقند و شکر قابل استحصال و پتاسیم در سطح احتمال یک درصد و برای صفت نیتروژن در سطح احتمال پنج درصد معنی دار بود. بنابراین وجود اثرات غیر افزایشی نیز در کنترل این صفات دخالت دارند.

یکی از مهمترین اهداف پرورش هندوانه تولید هیبریدهای جدید با عملکرد و کیفیت میوه برتر است. کارایی یک هیبرید به توانایی های ترکیبی عمومی (GCA) و توانایی های ترکیبی خاص (SCA) خطوط همخون درگیر در تلاقی ها مربوط می شود. یک مجموعه دی آلل کامل برای ارزش های اصلاحی پنج اکوتیپ هندوانه (ارزویه (P1)، هجرک (P2)، گرد (P3)، نیشابور (P4) و یزد (P5) بررسی شده است. در حالی که اثرات GCA بالا برای اکثر صفات مورد مطالعه مشاهده شد، ترکیب پذیری خصوصی (SCA) نشان داد که این پارامتر برای تمام صفات بررسی شده معنی دار می باشد. نسبت بیکر برای NDF، NFR، NFP، NDM و FWI بالا بود و GCA بیشتر از SCA بود که نشان دهنده سهم هر دو اثر ژن افزایشی و غیرافزایشی بود. نسبت بیکر برای FL (0.44)، RT (0.42) و SC (0.2) نشان دهنده غلبه اثرات ژن غیرافزایشی و برای FEW (0.56)، RW (0.51) و FLW (0.57) برابری اثرات ژنی افزایشی و غیرافزودنی را در کنترل این اثرات نشان داد. والدین P4 و P2 به ترتیب بهترین GCA را برای تعداد میوه در بوته و کیفیت میوه نشان دادند. بر اساس نتایج SCA، تلاقی های P2×P4 و P1×P2 به ترتیب برای تولید هیبریدهای پرمحصول و با کیفیت بالا توصیه می شود.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

در هر برنامه اصلاحی، آگاهی از نوع عمل ژن های کنترل کننده توارث صفات اهمیت فراوانی دارد. در این تحقیق به منظور برآورد پارامترهای ژنتیکی صفات، نتاج حاصل از تلاقی دی آلل 6 ژنوتیپ گشنیز در نسل های F1 و F2 مورد ارزیابی قرار گرفتند. ژنوتیپ های مورد بررسی در سه شرایط متفاوت آبیاری به طور جداگانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در هر آزمایش در سال زراعی 95-1394 مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس ژنتیکی حاکی از معنی دار بودن میانگین مربعات ترکیب پذیری عمومی و خصوصی برای تمامی صفات مورد بررسی بود که نشان دهنده اهمیت اثرات افزایشی و غیر افزایشی ژن ها در کنترل این صفات بود. اثرات افزایشی در کنترل صفات ارتفاع بوته، تعداد برگ، تعداد شاخه و عملکرد بیولوژیک مهم تر بودند؛ در حالی که نقش اثرات غیرافزایشی ژنی در کنترل صفات شاخص برداشت و عملکرد میوه بیشتر از اثرات افزایشی بود. بنابراین تهیه دورگ های برتر با استفاده از روش های به نژادی مبتنی بر آزمون نتاج در جهت بهبود این صفات موثر خواهد بود. همچنین در میان والدهای انتخاب شده، والد P4 در آبیاری معمولی و تنش خشکی ملایم و والد P6 در تنش خشکی شدید، بهترین والدها برای استفاده به عنوان والد دهنده در توسعه واریته های گشنیز با عملکرد بالا بودند.

معرفی و عرضه لاین ها و هیبریدهای جدید کرم ابریشم مستلزم آزمون های تکمیلی به ویژه برآورد قابلیت های ترکیب پذیری عمومی و خصوصی لاین ها و تخمین میزان هتروزیس هیبریدها می باشد. برآورد این پارامترهای ژنتیکی در چهار لاین خالص کرم ابریشم از گروه ژاپنی به نام های Xihang3, Xihang2, Xihang1 و 101433 و سه لاین خالص از گروه چینی تحت عنوان Koming1 ، Koming2 و Y، که اخیرا پس از اتمام برنامه های اصلاح نژادی جداسازی شده اند، مورد بررسی قرار گرفت. صفات اقتصادی این لاین ها و همچنین هیبریدهای حاصل از آنها رکوردگیری و مورد تجزیه و تحلیل واقع شد. اثر قابلیت ترکیب پذیری عمومی لاین های ژاپنی برای کلیه صفات معنی دار بود (P<0.01). ترکیب پذیری عمومی لاین های چینی برای صفات تولیدی بسیار معنی دار بود (P<0.0001) ولی برای خصوصیات مقاومت معنی دار نبود. در گروه لاین های ژاپنی ترکیب پذیری عمومی صفات تعداد لارو زنده، تعداد شفیره زنده و درصد ماندگاری شفیره در لاین 101433 (به ترتیب 14.84، 34.55 و 10.65) بالاتر از سایرین بود. بالاترین ترکیب پذیری عمومی صفات فوق در لاین های چینی متعلق به لاین Komingl به ترتیب (5.86، 9 و 2.82) بود. ترکیب پذیری خصوصی برای کلیه صفات تولیدی و صفت تعداد لارو زنده معنی دار بود (P<0.05). ترکیب پذیری خصوصی صفات مقاومت در هیبرید Xihangl ´ Komingl بالاتر از سایر هیبریدها بود. لاین های چینی دارای مقاومت زیاد و تنوع ژنتیکی پایین برای صفات مقاومت بوده، ولی لاین های ژاپنی مقاومت کمتری نشان داده و دارای تنوع ژنتیکی زیادی هستند. بالا بودن واریانس ژنتیکی غیرافزایشی صفات پیله نشان دهنده تاثیر بالای هتروتیک روی صفات فوق می باشد.